پروتزهای ماگزیلوفیشیال چیست و چه نقشی در بازسازی چهره دارند؟

پروتزهای ماگزیلوفیشیال یکی از شاخه‌های پیشرفته و تخصصی در زمینه دندان‌پزشکی ترمیمی و جراحی فک و صورت محسوب می‌شوند. این نوع پروتزها با هدف بازسازی ناهنجاری‌ها، نقایص مادرزادی، آسیب‌های تروما یا نتایج حاصل از جراحی‌های وسیع مانند برداشت تومور طراحی می‌شوند و می‌توانند تأثیر بسیار مهمی در بازیابی عملکرد طبیعی اندام‌ها و همچنین زیبایی ظاهری چهره داشته باشند.

تعریف دقیق پروتزهای ماگزیلوفیشیال

اصطلاح ماگزیلوفیشیال از ترکیب دو واژه‌ی «ماگزیلا» به‌معنای فک بالا و «فیشیال» به‌معنای صورت گرفته شده است. بنابراین این نوع پروتزها به دستگاه‌ها یا قطعاتی اطلاق می‌شود که به بازسازی نواحی آسیب‌دیده در صورت، دهان، فک، بینی، چشم و گاهی گوش می‌پردازند. برخلاف پروتزهای رایج دندانی که تنها جایگزین دندان‌های از دست‌رفته هستند، پروتزهای ماگزیلوفیشیال وظیفه‌ی بازگرداندن فرم طبیعی و عملکرد فیزیولوژیک اندام‌هایی را دارند که ممکن است به دلایل مختلف دچار نقص یا آسیب شده باشند.

کاربردهای بالینی و درمانی این نوع پروتز

یکی از مهم‌ترین موارد کاربرد این پروتزها در بیمارانی است که تحت جراحی‌های برداشت تومورهای بدخیم در نواحی فک و صورت قرار گرفته‌اند. پس از برداشتن بخش‌هایی از استخوان، عضلات یا بافت نرم، امکان ترمیم بافت به روش‌های معمول وجود ندارد و در اینجا پروتزهای ماگزیلوفیشیال به‌عنوان جایگزینی مصنوعی وارد عمل می‌شوند. همچنین در مواردی مانند شکاف لب و کام، سوختگی‌های شدید، آسیب‌های جنگی یا تصادفات شدید نیز از این نوع پروتزها استفاده می‌شود. از سوی دیگر، بیماران مبتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی مانند سندرم تریچر کالینز یا میکروتیا نیز می‌توانند با کمک این پروتزها به ظاهر و عملکرد طبیعی‌تری دست یابند.

طراحی، ساخت و ویژگی‌های فنی

فرآیند طراحی و ساخت پروتزهای ماگزیلوفیشیال به‌شدت پیچیده و شخصی‌سازی‌شده است. معمولاً ابتدا قالب‌گیری از ناحیه آسیب‌دیده با دقت بالا انجام می‌شود و سپس با استفاده از متریال‌های زیست‌سازگار مانند سیلیکون‌های پزشکی، رزین‌های مخصوص یا ترکیبات اکریلیک، پروتز نهایی ساخته می‌شود. این پروتزها باید علاوه بر مطابقت با آناتومی بیمار، از نظر رنگ، بافت و فرم نیز با ناحیه طبیعی اطراف هماهنگ باشند تا ظاهری طبیعی ایجاد کنند. در برخی موارد، از تکنولوژی چاپ سه‌بعدی و اسکن دیجیتال برای افزایش دقت استفاده می‌شود.

تأثیرات روانی، عملکردی و اجتماعی

یکی از جنبه‌های بسیار مهم استفاده از پروتزهای ماگزیلوفیشیال، کمک به بازگشت بیمار به زندگی عادی و افزایش اعتماد به نفس است. از دست دادن بخشی از صورت یا اندام‌های حسی مانند بینی یا چشم نه‌تنها از لحاظ فیزیکی، بلکه از نظر روانی و اجتماعی می‌تواند آسیب‌زننده باشد. این پروتزها به بیماران امکان می‌دهند تا مجدداً در جامعه حاضر شوند، در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنند و احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند. همچنین، در مواردی مانند بازسازی سقف دهان، امکان صحبت کردن، بلع و حتی تغذیه صحیح نیز با استفاده از این پروتزها بازیابی می‌شود.

نتیجه‌گیری

پروتزهای ماگزیلوفیشیال بخش حیاتی از درمان‌های ترمیمی و بازسازی در حوزه‌ی فک و صورت به‌شمار می‌آیند. این پروتزها نه‌تنها به ترمیم ظاهر فیزیکی بیماران کمک می‌کنند، بلکه نقش مهمی در بهبود عملکردهای حیاتی و بازسازی روحی و روانی آنان ایفا می‌کنند. با پیشرفت‌های مداوم در فناوری‌های پزشکی و طراحی دیجیتال، آینده‌ی این حوزه روشن‌تر از همیشه به‌نظر می‌رسد. انتخاب پزشک متخصص، بررسی دقیق نیازهای بیمار و استفاده از مواد با کیفیت، مهم‌ترین عوامل موفقیت در این درمان‌ها هستند.
منبع: https://drmarshad.com/